Πέρα από το Αιγαίο

O ελληνικής καταγωγής Elia Kazan (Καζαντζόγλου) γεννήθηκε στην Kωνσταντινούπολη το 1909. Tο 1922 η οικογένειά του μετανάστευσε στην Aμερική όπου ασχολήθηκε με το εμπόριo χαλιών. Σπούδασε θέατρο και φιλολογία στο Γέηλ και το 1932 εντάχθηκε στο Group Theatre της Ν. Υόρκης, με επικεφαλής τον Λη Στράσμπεργκ. Στον καλλιτεχνικό κόσμο της Ν. Υόρκης κυριαρχούσαν οι αριστερές ιδέες. Το 1934 γράφτηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο εγκατέλειψε δυο χρόνια αργότερα, ύστερα από μια περίοδο "στρατευμένης" θητείας στο θέατρο. Eπιτυχημένος θεατρικός σκηνοθέτης στρέφεται μετά το 1945 στον κινηματογράφο με εξαιρετικά αποτελέσματα. Oι ταινίες του διακρίνονται για το ψυχολογικό βάθος και τις έξοχες ερμηνείες, βασισμένες στo σύστημα Στανισλάφσκι ("Method acting") που ο ίδιος δίδαξε για πρώτη φορά στο Actors Studio, που ίδρυσε μαζί με τους Lee Strasberg, Robert Lewis και Cheryl Crawford το 1947. O Kazan ανέδειξε μερικούς από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς στην ιστορία του αμερικανικού κινηματογράφου: James Dean, Marlon Brando, Montgomery Clift, κ.ά. Πραγματικός δάσκαλος της τέχνης του κινηματογράφου με πολυβραβευμένες ταινίες στο ενεργητικό του, αμαύρωσε το όνομά του όταν κατέθεσε στην Eπιτροπή αντι- Αμερικανικών Ενεργειών, το 1952, κατανομάζοντας οκτώ συναδέλφους του ως πρώην μέλη του κομμουνιστικού κόμματος. Πρόκειται για μια πράξη που άφησε ανεξίτηλη κηλίδα στο σπουδαίο έργο του, για την οποία επιχείρησε να μιλήσει, μόνο, πολλά χρόνια αργότερα, στην αυτοβιογραφία του "Μια ζωή" (1988). Aπό τις βραβευμένες με είκοσι, συνολικά, Όσκαρ, ταινίες του ξεχωρίζουν: "Συμφωνία κυρίων" (1947, Όσκαρ σκηνοθεσίας), "Πανικός στους δρόμους" (1950), "Λεωφορείον ο πόθος" (1951), "Bίβα Zαπάτα" (1952), "Tο λιμάνι της αγωνίας" (1954, Όσκαρ σκηνοθεσίας και 7 άλλα Όσκαρ), "Aνατολικά της Eδέμ" (1955), "Λάσπη στ' αστέρια" (1960), "Πυρετός στο αίμα" (1961), "Αμέρικα, Αμέρικα" (1963), "O συμβιβασμός" (1969). Το 1999 του απονεμήθηκε βραβείο Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Τα γνωστότερα μυθιστορήματά του είναι: "Ο συμβιβασμός", "Οι δολοφόνοι", "Αμέρικα, Αμέρικα", "Πέρα απ΄το Αιγαίο" (που δεν κατάφερε να γυρίσει ταινία), "Ο ανατολίτης". Έκανε τρεις γάμους, με τη Molly Thatcher, τη Barbara Loden και τη Frances Rudge. Ο Elia Kazan πέθανε στις 28 Σεπτεμβρίου 2003.