Το εβραϊκό ζήτημα

Πολιτική ισότητα και ανθρώπινη χειραφέτηση: αυτός θα μπορούσε να είναι ο υπότιτλος του έργου τούτου του Μαρξ, που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα νεανικά του γραπτά. Το πέρασμα από τον καθαρό δημοκρατικό ριζοσπαστισμό στην επαναστατική αντίληψη του ιστορικού υλισμού και τον κομμουνισμό διαγράφεται πολύ καθαρά μέσα από τις σελίδες του "Εβραϊκού Ζητήματος". Το έργο, γραμμένο το φθινόπωρο του 1843, αποτελεί κριτική σε δύο γραπτά του Μπρούνο Μπάουερ και συγκεκριμενοποιεί, πρώτον, την ανθρώπινη χειραφέτηση ως κοινωνική χειραφέτηση και, δεύτερον, αναλύει με τρόπο ολοκληρωμένο τη σχέση μεταξύ πολιτικού κράτους και κοινωνίας των πολιτών. Επίσης αποδεικνύει πως η "πολιτική" ισότητα του δημοκρατικού κράτους προϋποθέτει την ανισότητα στην ατομική ιδιοκτησία, την εκπαίδευση, την απασχόληση. Η ανθρώπινη χειραφέτηση πρέπει, σύμφωνα πάντοτε με τον Μαρξ, να αναζητηθεί στο πεδίο του επαναστατικού μετασχηματισμού, που είναι η κατάργηση του κράτους ως οργάνου εξουσίας διακεκριμένου από την κοινωνία. Έτσι κάθε φιλοσοφική κριτική και προοπτική, που περιορίζεται μέσα στα πλαίσια της πολιτικής και δεν αγγίζει την κοινωνία των πολιτών, δεν είναι για τον Μαρξ του "Εβραϊκού Ζητήματος" παρά ιδεολογική αυταπάτη.