Άσπονδοι γείτονες

Η Ελλάδα και η Τουρκία θεωρούνται κλασική περίπτωση "αντίπαλης δυάδας". Όμως δεν έλειψαν και οι ομαλές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών (1930-1939, 1945-1953, 1999-σήμερα). Η πιο πρόσφατη ύφεση -και όχι πραγματική προσέγγιση- παραμένει αβέβαιη, λόγω του άλυτου Κυπριακού και της διένεξης του Αιγαίου. Η διένεξη του Αιγαίου απειλεί εδώ και 35 έτη την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή, αποτελεί πηγή κρίσεων και συνεπάγεται μεγάλο κόστος και για τις δύο χώρες. Η μελέτη αυτή εξετάζει τη διένεξη του Αιγαίου σε τρία επίπεδα: τις ελληνοτουρκικές σχέσεις με άξονα τη διένεξη του Αιγαίου, από το 1973 μέχρι σήμερα· τη νομική διάσταση της διένεξης· και την κοινωνιοψυχολογική πλευρά, που βρίσκεται στην καρδιά της ελληνοτουρκικής αντιπαλότητας (εθνική αφήγηση και ταυτότητα, αμοιβαία δαιμονοποίηση). Κύριος στόχος του βιβλίου είναι να απαντήσει στο ερώτημα γιατί η διένεξη του Αιγαίου παραμένει τόσα χρόνια άλυτη, και να στοιχειοθετήσει την από κοινού ειρηνική επίλυση. Οι διαφορές του Αιγαίου δεν είναι ασυμβίβαστες· υπόκεινται σε λογικές, αμοιβαία συμφέρουσες λύσεις, χωρίς δυσβάστακτες υποχωρήσεις. Επιπλέον, οι κυβερνήσεις των δύο χωρών έχουν δηλώσει επανειλημμένως ότι δεν τρέφουν καμία απολύτως επεκτατική βλέψη στο Αιγαίο ή αλλού. Ωστόσο, Αθήνα και Άγκυρα είναι πεπεισμένες ότι στο Αιγαίο διακυβεύονται ζωτικά εθνικά συμφέροντα και η εθνική κυριαρχία. Η καρδιά της διένεξης είναι η αβεβαιότητα για τις προθέσεις του άλλου: από τη μία, ο φόβος ενός αναδυόμενου τουρκικού "νεο-οθωμανισμού" που θέλει να ελέγχει το Αιγαίο και την Κύπρο· και από την άλλη, ο φόβος να γίνει το Αιγαίο "ελληνική λίμνη", που εκλαμβάνεται, μαζί με την Κύπρο (χθες Ένωση, σήμερα έμμεση ένωση διαμέσου της ΕΕ), ως αναζωπύρωση της Μεγάλης Ιδέας.