Ασφαλιστικό δίκαιο: εισηγήσεις

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του καθηγητή Ι. Ρόκα, Ασφαλιστικό Δίκαιο, Εισηγήσεις, που είναι ενημερωμένο μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου 2008, με τις τελευταίες εξελίξεις του ασφαλιστικού δικαίου στην Ελλάδα και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Πρόκειται για μια σύντομη ανασκόπηση του σύγχρονου ασφαλιστικού δικαίου όπως αυτό διαμορφώνεται σήμερα από την ελληνική και διεθνή πρακτική, γραμμένο με απλά λόγια, ώστε το κείμενο να είναι προσιτό ακόμα και σε μη νομικούς. Η γενική εποπτεία του συγγραφέα επί του αντικειμένου αυτού και η σε βάθος καλλιέργεια του νομοθετικού περιβάλλοντος της ασφαλιστικής επιχείρησης, επιτρέπουν τη στόχευση στα πραγματικά ουσιώδη νομικά ζητήματα, τόσο της ασφαλιστικής σύμβασης όσο και της ασφαλιστικής επιχείρησης αλλά και στη δυνατότητα μετάδοσής τους, κατά τρόπο εύληπτο. Η νομοθεσία του ασφαλιστικού δικαίου όσον αφορά μεν τον κορμό αυτής, που είναι το δίκαιο της ασφαλιστικής σύμβασης, έχει μόλις συμπληρώσει έντεκα χρόνια. Από την άλλη πλευρά η νομοθεσία για την ασφαλιστική επιχείρηση και τους διαμεσολαβούντες αποτελείται από μια συνεχώς διογκούμενη κοινοτικής προέλευσης νομοθετική πλημμυρίδα και συνεπώς αποτελεί και αυτή νέο δίκαιο. Έτσι, παρίσταται επείγουσα ανάγκη ο νομικός που δεν είναι, ούτε επιθυμεί να γίνει, ο ειδικότερος του ασφαλιστικού δικαίου καθώς και οι ενδιαφερόμενοι του χώρου της ιδιωτικής ασφάλισης που δεν είναι νομικοί, να έχουν τη δυνατότητα μιας σύντομης αλλά σφαιρικής πληροφόρησης του βασικού πυρήνα του ασφαλιστικού δικαίου. Αυτή είναι και η αποστολή του έργου του καθηγητή, με τη διαφορά ότι επιπλέον του στόχου αυτού παρουσιάζει και μια σειρά θέσεων που έχει αναπτύξει ο συγγραφέας σε προηγούμενες δημοσιεύσεις επί πολλών ανοικτών και αμφισβητουμένων θεμάτων του δικαίου αυτού. Το έργο χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα και σε δώδεκα κεφάλαια. Το πρώτο τμήμα και πρώτο κεφάλαιο, περιέχει μία πρώτη παρουσίαση του ασφαλιστικού δικαίου, το ρόλο αυτού και τις σχέσεις του προς την Εθνική Οικονομία, την κοινωνική ασφάλιση, τον ανταγωνισμό κ.τλ. και επεξηγεί γιατί το δίκαιο αυτό είναι ειδικό. Το δεύτερο τμήμα αποτελεί το γενικό μέρος του δικαίου της ασφαλιστικής σύμβασης και περιέχει τα χαρακτηριστικά της σύμβασης αυτής και ιδιαίτερα το ρόλο που παίζει ο κίνδυνος, αναφέρεται στην αλληλασφάλιση, στην αντασφάλιση, σε θέματα διεθνούς και ευρωπαϊκού ασφαλιστικού δικαίου, καθώς και στις διακρίσεις των ασφαλιστικών συμβάσεων (ασφαλίσεις ζημιών, ποσού, προσώπων, πραγμάτων, περιουσιακών ζημιών μη πραγμάτων, ατομικές ασφαλίσεις, ομαδικές, προαιρετικές, υποχρεωτικές, κ.λπ. Περιέχει επίσης (στο τρίτο κεφάλαιο) τους κοινούς κανόνες για όλες τις ασφαλιστικές συμβάσεις είτε είναι ασφαλίσεις ζημιών είτε είναι ασφαλίσεις προσώπων (όπως την γένεση της νομικής δέσμευσης από την ασφάλιση, τη διάρκεια της ασφάλισης, τη λήξη της, τη ματαίωσή της, το ασφαλιστήριο, τους ασφαλιστικούς όρους και την παθολογία που μπορεί να έχουν αυτοί – κυρίως όταν είναι καταχρηστικοί- την έννοια του ασφαλιστικού κινδύνου, την έλλειψη αυτού, την εκχώρηση της απαίτησης για ασφάλισμα, την παραγραφή, το δικαίωμα εναντίωσης και υπαναχώρησης που έχει ο λήπτης, τη σύναψη συμβάσεων από απόσταση και από το διαδίκτυο, τη διαδοχή στην ασφαλιστική σχέση και το ασφάλιστρο). Αναλύεται σύντομα η δομή όλων των υποχρεώσεων του ασφαλιστή, κύριων και παρεπομένων, συμπεριλαμβανομένων και των νέων υποχρεώσεων που προέρχονται από το καταναλωτικό δίκαιο, ενώ διακρίνονται οι τρεις βαθμίδες προστασίας του λήπτη της ασφάλισης. Ιδιαίτερο βάρος δίδεται στα νόμιμα αλλά και τα συμβατικά ασφαλιστικά βάρη που έχει ο λήπτης της ασφάλισης ή αλλιώς ασφαλιστικές ανακοινώσεις. Αναλύονται και διακρίνονται τα διάφορα είδη των εξαιρέσεων κάλυψης, (νομίμων και συμβατικών). Το τρίτο τμήμα αφορά το ειδικό μέρος της ασφαλιστικής σύμβασης, όπου στο μεν τέταρτο κεφάλαιο εκτίθενται οι κοινοί κανόνες για όλες τις ασφαλίσεις κατά ζημιών (ανάλυση του ασφαλιστικού συμφέροντος, της ασφαλιστικής αξίας, της υπερ και υπασφάλισης, της ασφάλισης με περισσότερους συνασφαλιστές, της υποκατάστασης του ασφαλιστή στα δικαιώματα του λήπτη, αλλά και στη διάκριση της αποκατάστασης των ζημιών αλλά και το αδικοπρακτικό δίκαιο και το δίκαιο της ασφάλισης κατά ζημιών. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύονται τα είδη των ασφαλίσεων ζημιών (ασφάλιση πυρός και συναφείς κίνδυνοι, ασφάλιση ενεργητικού μη πραγμάτων, ασφάλιση αστικής ευθύνης) ενώ ειδική προσοχή δίνεται στην ασφάλιση αστικής ευθύνης από ατυχήματα αυτοκινήτων και στη θαλάσσια ασφάλιση (έκτο κεφάλαιο). Το έβδομο κεφάλαιο αναφέρεται στην ασφάλιση προσώπων (ασφάλιση θανάτου, επιβίωσης, μικτές ασφαλίσεις, επενδυτικές ασφαλίσεις, ασφαλίσεις ατυχημάτων και ασθενειών). Τέλος, το τέταρτο τμήμα αναφέρεται στην επιχείρηση ιδιωτικής ασφάλισης και στην κρατική εποπτεία και καταλαμβάνει κυρίως την εποπτεία επί των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, τους βασικούς κανόνες λειτουργίας αυτών, την ελληνική ασφαλιστική επιχείρηση, την κοινοτική ασφαλιστική επιχείρηση και την ασφαλιστική επιχείρηση τρίτων χωρών που εργάζονται στην Ελλάδα. Ακολούθως (στο ένατο κεφάλαιο) εκτίθεται η λειτουργία και η δομή της αλληλασφαλιστικής επιχείρησης, της αντασφαλιστικής επιχείρησης και (στο δέκατο κεφάλαιο) της επιχείρησης διαμεσολάβησης στην ιδιωτική ασφάλιση (το δίκαιο του ασφαλιστικού πράκτορα, του μεσίτη ασφαλίσεων, της τραπεζοασφάλισης, του συνδεδεμένου διαμεσολαβούντα στην ιδιωτική ασφάλιση. Ακόμα γίνεται σύντομη επισκόπηση των παρόχων επαγγελματικής συνταξιοδότησης.