Αυτοί που έφυγαν, αυτοί που ήρθαν

Το βιβλίο αυτό είναι το τρίτο μιας σειράς που αναφέρεται στους ανθρώπους που έζησαν στο Ρέθυμνο στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Στην πολιτεία του ΕΝ ΡΕΘΥΜΝΩ κι ανάμεσα στους ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΕΣ που ζούσαν τότε, υπήρξαν και κάποιοι άλλοι άνθρωποι που με κανένα τρόπο δεν θα 'θελα ούτε θα μπορούσα ν' αγνοήσω. Είναι οι Μικρασιάτες συμπολίτες μας -"αυτοί που ήρθαν" τα χρόνια 1922-1923- και οι Μωαμεθανοί, οι Τουρκοκρητικοί -"αυτοί που έφυγαν" το 1924 με την Ανταλλαγή. Γι' αυτούς γράφτηκε τούτο το τρίτο βιβλίο. Για τους πρώτους βασίστηκα σε μια σειρά συνεντεύξεις που πήρα το 1988, από γυναίκες κυρίως, της πρώτης γενιάς της Εξόδου, που σήμερα δεν ζουν πια. Τις συμπλήρωσα με την ευκαιρία τούτης της έκδοσης με περίπου ισάριθμες ανδρών. Για τους δεύτερους, χρειάστηκαν έξι επισκέψεις -δύο στη Σμύρνη, δύο στην Πόλη και δυο στα Μοσχονήσια (Αϊβαλί) για να συγκεντρώσω το υλικό για τούτο το βιβλίο με τη μορφή αφηγήσεων. Θέλω να μιλήσω γι' αυτούς τους ανθρώπους που, όπου κι αν βρίσκονται κι απ' όπου ήρθαν, κλείνουν μέσα στην καρδιά τους το Ρέθεμνος. Σαν κατάκτηση οι πρώτοι, σαν ανάμνηση οι δεύτεροι.