Η επανάσταση στη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος

Η επικοινωνιακή προσέγγιση του γλωσσικού μαθήματος υιοθετήθηκε τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας, λόγω της καταλυτικής επίδρασης που άσκησε η διεθνής διδακτική θεωρία και πράξη και η κοινωνική πίεση για σύνταξη νέων αναλυτικών προγραμμάτων και συνακόλουθα νέων βιβλίων και εκπαιδευτικού λογισμικού. Έτσι, το 1999 παρουσιάστηκε το νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Νεοελληνικής γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο (Φ.Ε.Κ. 93/99 τ. Β), το οποίο όμως δεν ήταν συμβατό με τα σχολικά εγχειρίδια και, παρά τις καινοτόμες παρεμβάσεις και τα περιθώρια παιδαγωγικής ελευθερίας που εξασφάλιζε, εφαρμόσθηκε μόνο σε περιορισμένη κλίμακα. Στους εκπαιδευτικούς που το εφάρμοσαν ή σημαντικά προώθησαν την εφαρμογή του ανήκουν και οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου. Η μεγαλύτερη δυσκολία προερχόταν από την ασυμβατότητα του νέου Προγράμματος με σαφείς επικοινωνιακούς στόχους και των σχολικών εγχειριδίων, που είναι "προσκολλημένα σε παλιά και ξεπερασμένα δομιστικά πρότυπα". Η γενικότερη φιλοσοφία της επικοινωνιακής προσέγγισης, όπως διαμορφώθηκε στις μέρες μας από θεωρητικές αναλύσεις, ερευνητικές μελέτες και πρακτικές εφαρμογές, διαποτίζει και το Πρόγραμμα Σπουδών Γλώσσας Δημοτικού (Φ.Ε.Κ. 1373/01) και το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Φ.Ε.Κ. 1366/01). Κατά τη μακρόχρονη θητεία μας ως σχολικών συμβούλων προωθήσαμε αρχές ανάλογες με αυτές των νέων Προγραμμάτων, σύμφωνα με τις οποίες "σκοπός της γλωσσικής διδασκαλίας είναι να μάθει το παιδί να χειρίζεται όσο το δυνατό καλύτερα την κοινή νέα ελληνική γλώσσα" και, αναλυτικότερα, "να κατανοεί ως σημασία και ως πρόθεση το περιεχόμενο κάθε είδους λόγου, με το οποίο έρχεται σε επαφή και να χρησιμοποιεί τα γλωσσικά μέσα με τρόπο, ώστε να παράγει λόγο αποτελεσματικό και κατάλληλο για κάθε ειδική περίσταση επικοινωνίας" (Φ.Ε.Κ. 1373/01, τ. Β΄, σελ. 18736). Οι τεχνικές και οι δειγματικές διδασκαλίες του βιβλίου εφαρμόστηκαν, με εντυπωσιακά αποτελέσματα, σε τάξεις σχολείων των περιφερειών που υπηρετήσαμε και παρουσιάσθηκαν, επίσης, στις εκπαιδευτικές ημερίδες οι οποίες αναφέρονται, αναλυτικά, στον πρόλογο του βιβλίου.