Η προλεταριακή εμπειρία
Ο Μαρξ με την κριτική του δεν εξάλειψε την τάση αυτή -όχι περισσότερο από το να καταργήσει την αλλοτρίωση με το να την ξεσκεπάσει. Αυτή αναπτύχθηκε, αντίθετα, από τον Μαρξ με τη μορφή ενός υποτιθέμενου οικονομικού υλισμού που, με το χρόνο, έπαιξε ένα συγκεκριμένο ρόλο στο φενακισμό του εργατικού κινήματος. Ισχυροποιώντας την κοινωνική διαίρεση του προλεταριάτου μεταξύ μιας εργατικής ελίτ, που συνδεόταν με μια φράξια της διανόησης, και τη μάζα της τάξης, η τάση αυτή ήρθε να δώσει τροφή σε μια εξουσιαστική ιδεολογία, της οποίας ο γραφειοκρατικός χαρακτήρας φανερώθηκε πλήρως με το σταλινισμό.
Claude Lefort (1924-2010) - Kαθηγητής και διδάκτορας της φιλοσοφίας εγκαινίασε το έργο του το 1968 με το βιβλίο "Το ρήγμα" ("La Breche") που έγραψε μαζί με τον Εντγκάρ Μορέν. Στα νιάτα του έγινε μαρξιστής υπό την επιρροή του δασκάλου του, του Μορίς Μερλό-Ποντί, και οδηγήθηκε στην πλευρά των τροτσκιστών, πριν απομακρυνθεί σταδιακά. Η απομάκρυνση αυτή, η οποία είχε ήδη αρχίσει όταν ίδρυσε την επιθεώρηση "Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα" με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, οριστικοποιήθηκε όταν ανακάλυψε το "Αρχιπέλαγος γκούλαγκ" του Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, στον οποίο αφιέρωσε ένα βιβλίο με τίτλο "Ένας άνθρωπος που περισσεύει" (1973). Επισήμανε τότε πολύ στενές σχέσεις ανάμεσα στο φαινόμενο του ολοκληρωτισμού και τις ανεπάρκειες της δημοκρατίας.
