Λέσβος και Ανατολική Μεσόγειος κατά τη ρωμαϊκή και πρώιμη βυζαντινή περίοδο (100 π.Χ. - 600 μ.Χ.)

Οι αιώνες της ρωμαϊκής κυριαρχίας αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη περίοδο ειρήνης που γνώρισε ποτέ η Λέσβος. Η ένταξη όμως του νησιού στις ευρύτερες διοικητικές δομές της αυτοκρατορίας και, αργότερα, οι εξελίξεις που σηματοδότησαν την εμφάνιση του Βυζαντινού κράτους, επέφεραν ριζικές αλλαγές στην κοινωνία και στον πολιτισμό. Αν τον 1ο αιώνα π.Χ. η πολιτική ζωή καθοριζόταν από επιφανείς ευεργέτες που εξασφάλιζαν προνόμια για τις πόλεις από Ρωμαίους φίλους τους, τον 6ο αιώνα μ.Χ. η εξουσία είχε περάσει στα χέρια των χριστιανών επισκόπων που αντί για θέατρα έκτιζαν ναούς και συμμετείχαν ενεργά στις θεολογικές διαμάχες της ύστερης αρχαιότητας. Με βάση τις πρωτογενείς πηγές - φιλολογικές, επιγραφικές και αρχαιολογικές - και τη διεθνή βιβλιογραφία ο Α. Καλδέλλης εξετάζει τις συνθήκες που υπαγόρευσαν τις αλλαγές αυτές. Το ρωμαϊκό σύστημα διοίκησης επέφερε σημαντικές πολιτισμικές μεταβολές, όπως την παγίωση της ολιγαρχίας και του ευεργετισμού, τη λατρεία του αυτοκράτορα και την αποδοχή της ρωμαϊκής πολιτικής ταυτότητας. Ακολουθεί λεπτομερής ανάλυση των πηγών που αφορούν στην παλαιοχριστιανική Λέσβο, όπου επικράτησαν πολλές αιρέσεις και ανεγέρθηκε πλήθος εκκλησιών. Ωστόσο, η νέα θρησκεία επικράτησε αρκετά πιο αργά στο νησί απ' ό,τι σε άλλα μέρη του ρωμαϊκού κόσμου.