[...] Έργα σημαντικών νεοελλήνων δημιουργών του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού όπως ο Κ. Βολονάκης, ο Αιμ. Προσαλέντης, ο Κ. Μαλέας, ο Αρ. Οικονόμου, ο Π. Βυζάντιος, λαμπροί εκπρόσωποι της γενιάς του '30 και της μεταπολεμικής τέχνης - ο Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Ν. Εγγονόπουλος, ο Σ. Βασιλείου, ο Μ. Αξελός, ο Γ. Σπυρόπουλος, ο Τάσσος, ο Δ. Γιαννουκάκης, αλλά και νεώτερων, όπως ο Π. Τέτσης, ο Σ. Καραβούζης, η Μ. Πωπ. συνθέτουν μια εικαστική και συνάμα τοπογραφική πορεία που περικλείει τα ευρύτερα όρια της έννοιας "ελληνισμός". Διότι, αν αναζητήσει κανείς το ιδιαίτερο ύφος, το στοιχείο εκείνο που χαρακτηρίζει τον Έλληνα σε όλη την πορεία της ιστορίας του, που καθορίζει τα εγγενή φυλετικά του χαρακτηριστικά και τον διαφοροποιεί από τους γείτονές του, θα καταλήξει αναπόφευκτα στον σημαίνοντα ρόλο που αναλαμβάνει ο γεωφυσικός παράγοντας, το τοπίο και μάλιστα το θαλάσσιο στοιχείο. Είναι η θάλασσα που αιώνες τώρα - σε συνδυασμό με τους ορεινούς όγκους της ενδοχώρας- διαμορφώνει τον τύπο του "Έλληνα", του ταξιδιώτη, του εμπόρου, του μετανάστη, του ναυτικού. Και το λιμάνι είναι ο χώρος εκείνος που αντιπροσωπεύει στη σκέψη όλων τη διαχρονική πορεία του ελληνισμού, το λιμάνι γίνεται το θέατρο της αρχέγονης επαφής με τη θάλασσα, η αφετηρία της αέναης κίνησης και των υπερπόντιων ταξιδιών.
[...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)
