Οι άγνωστες όψεις των υλικών, οι συνδυασμοί τους και η τέχνη που γεννιέται μέσα από αυτούς είναι από τις γοητευτικότερες περιπέτειες των μουσείων, συνάμα δε και από τις δυσκολότερες. Η απόπειρα να προσεγγίσουμε την τέχνη του σμάλτου αρχικά μας αναστάτωσε, στη συνέχεια όμως μας ενθουσίασε. Η πανάρχαια αυτή σμίξη των ποικίλων υλικών, που με διάφορες τεχνικές μεταμορφώνονται σε έξοχα έργα τέχνης, ήταν εν πολλοίς άγνωστη για πολλούς από εμάς, αν εξαιρέσει ίσως κανείς τα περίφημα βυζαντινά σμάλτα. Η μελέτη μάς έδειξε πόσο βαθιά στο χρόνο φτάνουν οι ρίζες της χυμευτικής τέχνης. Οι Μυκηναίοι φαίνεται ότι ξεπέρασαν την τεχνική της παράθεσης γυάλινων χρωματιστών πετρών που χρησιμοποιούσαν οι Φοίνικες και οι Αιγύπτιοι, και χύμευσαν κατάλληλα υλικά, ώστε να πετύχουν το χρωματιστό κρυσταλλικό μείγμα.
Το Βυζάντιο, με την τεχνική του περίκλειστου σμάλτου, αλλά και η μεσαιωνική Δύση με την τεχνική του εγχάρακτου ή αργότερα με την "πλικ α ζουρ" και τη ζωγραφική τεχνική δημιούργησαν έργα εκπληκτικής τελειότητας. Το χρώμα όμως συνέχισε να ταξιδεύει στο χρόνο μέσα από σμάλτα της Δύσης και της Ανατολής. Κοσμήματα από χώρες της Δυτικής Ευρώπης και διακοσμητικά αντικείμενα από την Ιαπωνία και την Κίνα συμπληρώνουν μια εικόνα για την τέχνη του Ψημένου και χρωματισμένου γυαλιού.
Οι τεχνικές κατακτήσεις της σύγχρονης εποχής δίνουν, από την άλλη, νέες δυνατότητες έκφρασης. Είμαστε τυχεροί αλλά και ευτυχείς διότι συνεργαστήκαμε με καλλιτέχνες που εργάστηκαν στο Άγιον Όρος αλλά και στον ευρύτερο εικαστικό χώρο. Ο κ. Κώστας Αντωνάκης, με τις αστείρευτες γνώσεις του στον τομέα των σμάλτων, προσέφερε στην έκθεση τη συλλογή του, την τέχνη του και την αμέριστη βοήθειά του. Του είμαστε ευγνώμονες και τον ευχαριστούμε θερμά. Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε επίσης στον καλλιτέχνη κ. Ιωάννη Μαστερόπουλο, στην Ιερά Μονή Διονυσίου, στην κ. Μάτα Τσολοζίδη και βεβαίως στους συναδέλφους μου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού και του Μουσείου Μπενάκη. Ευχαριστώ επίσης θερμά το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Πασσά για την αποδοτική συνεργασία μας. [...]
Δημήτριος Κωνστάντιος
Διευθυντής του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου
