Δεκαπέντε χρόνια δημιουργίας

"Στην Ελλάδα όλα ξεχνιούνται" γράφει ο Κουλουμπής. Ευτυχώς δεν συμβάλλει ο ίδιος. Η πρώτη σκέψη μου από το διάβασμα των "Δεκαπέντε χρόνων δημιουργίας" ήταν το σχετικά πρόσφατα διατυπωμένο, αλλά ήδη ανεπίκαιρο, σύνθημα: σεμνότητα και ταπεινότητα. Τα θέματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα στο ΤΕΕ των μηχανικών με αριθμό μητρώου 118.000, είναι, με παραλλαγές, τα ίδια που τέθηκαν το 1975, στο ΤΕΕ των 18.000 μηχανικών. Οι λύσεις που προτείνονται αποτελούν μετεξέλιξη αυτών που προτάθηκαν μεταξύ 1975 και 1980. Δεν ανακαλύπτουμε κάθε φορά, με την εκλογή νέων οργάνων στο ΤΕΕ, τον τροχό. Όσοι ασχολούνται με το ΤΕΕ πρέπει να το συναισθάνονται αυτό. Οφείλουμε να τα ξέρουμε, όχι μόνο για να αποδώσουμε τιμή και εύσημα σε αυτούς που πρωτοπόρησαν, αλλά για να προχωρήσουμε μπροστά, κερδίζοντας από την εμπειρία και τη σοφία τους, "για να αναμετράμε το ρόλο και την πορεία του σημερινού Τ.Ε.Ε. στην προσπάθειά του, για την τεχνικοοικονομική πρόοδο της χώρας και την προκοπή των Ελλήνων μηχανικών". Το βιβλίο δεν είναι ιστορικό σύγγραμμα. Θα αποτελέσει όμως βασική ιστορική πηγή για όσους θα ασχολούνται με την ιστορική εξέλιξη της Ελλάδας γενικότερα, των επιστημόνων της και των μηχανικών ειδικότερα. Στον Κουλουμπή έχουν προσωποποιηθεί τα οράματα και οι παρεμβάσεις μιας δημιουργικής γενιάς μηχανικών και του ΤΕΕ, είτε ήταν Πρόεδρός του, είτε είχε άλλη σημαίνουσα δημόσια θέση. Το βιβλίο θυμίζει, διευκρινίζει, απαντά, κυρίως ξαναγεννά ερωτήματα και καλεί τον αναγνώστη να απαντήσει στα κρίσιμα θέματα που απασχόλησαν τον τόπο για μια δεκαπενταετία. Από αυτήν την άποψη είναι ιδιαίτερα ευχάριστο. Τα προβλήματα τίθενται και ο αναγνώστης σπεύδει να τα απαντήσει πριν το συγγραφέα, σαν άσκηση που ελέγχει κάποιος προσφεύγοντας στο λυσάρι, την απάντηση δηλαδή που έδωσε την κρίσιμη στιγμή ο έχων και την ευθύνη. Συγγραφικά, όχι κατ' ανάγκη ιστορικά, αυτό που αξίζει περισσότερο είναι η αποτύπωση της αγωνίας, του άγχους για την επιλογή, τη λύση που πρέπει να δοθεί, τη συγκεκριμένη στιγμή, με τα ελάχιστα περιθώρια χρόνου. Θυμίζει πολλές φορές τον εκτελεστή πριν από το πέναλτι, μόνο που το γκολ αφορά ανάπτυξη, παραγωγή, εργασία, συνθήκες ζωής. Και ο συγγραφέας το μεταφέρει απόλυτα αυτό το αίσθημα. Και αποτελεί ίσως την έκπληξη του βιβλίου. Ο Πρόεδρος που σόκαρε γιατί οι φωνές του υπερσκέλιζαν τις φωνές των πολλών διαφωνούντων μελών στις συνεδριάσεις της Αντιπροσωπείας, ο Πρόεδρος που δούλευε με την πίστη ότι η βαρύτητα του ρόλου του δεν ήταν μικρότερη από αυτήν ενός Υπουργού, ο Πρόεδρος που στις αποστολές στο εξωτερικό εμφανιζόταν ως ο "ψυχρός" εκφραστής των ελληνικών θέσεων, ο Υπουργός που άκουγε με αντικειμενικότητα που σε "πλήγωνε" τις θέσεις των εκπροσώπων των μηχανικών (και ενεργούσε με την ίδια αντικειμενικότητα, και αυτό έφερνε αίσθημα ικανοποίησης), στο βιβλίο του προδίδει την ευαισθησία, στα όρια μερικές φορές της ανθρώπινης αδυναμίας, που έκρυβε τότε, περισσότερο από σήμερα. Γιατί σήμερα ο Κουλουμπής, χωρίς δημόσιο αξίωμα, αποδεικνύει την πίστη του στη λογική του ενεργού πολίτη. Οι προφορικές υποδείξεις και οι κρίσεις του θέτουν όρια ασφαλείας σε παρεμβάσεις του ΤΕΕ. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του βιβλίου, στις παρούσες στιγμές, δεν έγκειται στις ιστορικές αναδρομές του που καλύπτουν τα ενδιαφέροντα κάθε αναγνώστη, ακόμα και αυτού που αναζητά απαντήσεις που αφορούν ανθρώπινες σχέσεις. Βρίσκεται στο ότι σχολιάζει τα περισσότερα από τα μείζονα θέματα ανάπτυξης, τολμά απαντήσεις, αρκετές φορές σε αντίθεση με την κρατούσα, πάντα όμως με στέρεη λογική. Πιθανά κάποιοι θα διαφωνήσουν με την περιγραφή των γεγονότων. Θα ήταν καλό να ακουσθεί η δική τους αίσθηση των πραγμάτων. Σίγουρα πολλοί θα διαφωνήσουν και με τις κρίσεις και με τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στο βιβλίο. Αυτό θεωρώ ότι ήταν και είναι πάντα ένα από τα ζητούμενα του συγγραφέα. Προκύπτει η πίστη του ότι ενεργείς θετικά μέσα από διεργασίες. Αυτό που κανείς δεν μπορεί να παρακάμψει είναι οι πικρές διαπιστώσεις του. Ελάχιστες είναι προϊόν προσωπικής πικρίας. Όλες είναι αληθινές, είναι οδυνηρές, είναι υπαρκτές, παρούσες, ενεργές. Θα αναμετρηθούμε, μαζί του, με αυτές. Γιάννης Αλαβάνος Πρόεδρος Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας