Το βιβλίο αυτό προσεγγίζει και ερμηνεύει, μέσω της μελέτης ενός σημαντικού πολιτικού προσώπου του 12ου αιώνα, το βυζαντινό κράτος σε μια φάση της ιστορίας του καθοριστική για τη μεσαιωνική κυοφορία του Νέου Ελληνισμού. Η εποχή των Κομνηνών ήταν κρίσιμη για τη μετάβαση του Βυζαντίου από την οικουμενική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία της ύστερης αρχαιότητας στα βυζαντινά ή παραβυζαντινά κρατίδια της υστερομεσαιωνικής Ρωμανίας και κατόπιν στην υπόδουλη Ρωμιοσύνη της Τουρκοκρατίας. Επί της δυναστείας των Κομνηνών, το Βυζάντιο ξεχώρισε οριστικά από τη δυτική Ευρώπη για την ελληνική παιδεία και την ορθόδοξη θρησκεία του. Συγχρόνως όμως, με την κίνηση των Σταυροφόρων και των Ιταλών εμπόρων στην ανατολική Μεσόγειο, υπέστη πολιτικά και οικονομικά την επεκτατική δύναμη της Δύσης, η οποία αποτελούσε απειλή αλλά και ευκαιρία για την ανάκτηση των εδαφών που είχαν καταλάβει οι Τούρκοι, με τους οποίους ωστόσο η συμβίωση γινόταν όλο και στενότερη. Αυτές τις ποικίλες και συχνά αντίθετες τάσεις, οι οποίες δεν έμειναν χωρίς απήχηση στη νεοελληνική πραγματικότητα, τις εκπροσωπούσε η εντυπωσιακή μορφή του κορυφαίου αυτοκράτορα της δυναστείας των Κομνηνών, του Μανουήλ Α΄. Η πολύτροπη πολιτική και η μεγαλοπρεπής αυλή του Μανουήλ, όπως μας τις παραδίδουν με διάφορους τρόπους οι συγγραφείς που τις έζησαν, αναδεικνύουν ένα Βυζάντιο έτοιμο για αλλαγές, όπου κυριαρχούσε, μαζί με τον έντονο γενικό σεβασμό για την ορθόδοξη παράδοση, ένας πολιτισμικός ατομισμός τροφοδοτούμενος από αρχαίες ελληνικές, δυτικές και τουρκοπερσικές επιρροές. Ένας όλο και μεγαλύτερος ορθολογισμός χαρακτηρίζει τις δομές της αυτοκρατορικής γραφειοκρατίας και της αριστοκρατίας, ενώ η εξουσία και οι οικονομικοί πόροι συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στα χέρια του αυτοκρατορικού κατεστημένου, και ιδίως της αυτοκρατορικής οικογένειας, στην Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, η αστική κοινωνία εκτός της αυτοκρατορικής οικογένειας γίνεται όλο και πιο σύνθετη και εκλεπτυσμένη, η Εκκλησία αποκτά όλο και πιο έντονα το χαρακτήρα επαγγελματικού οργανισμού και η εγγράμματη ελίτ επιβάλλει όλο και περισσότερο τη δική της ρητορική παιδεία ως βάση της εθνικής Ορθοδοξίας. Μέσα σε αυτό το κλίμα πρέπει να διαβαστεί η τεράστια παραγωγή ρητορικών κειμένων που υμνούν τον Μανουήλ, τα οποία τροφοδότησαν όλες τις μεταγενέστερες αντιλήψεις για τη βασιλεία του.
