Η δημοκρατία από τη φύση της είναι συντηρητική και προοδευτική ταυτόχρονα: σ' αυτό οφείλεται η ελευθερία που παρέχει στον άνθρωπο να έρθει σε ρήξη με το παρελθόν, για να οδηγηθεί στην πρόοδο, από την άλλη όμως προσπαθεί να διατηρήσει το παλιό της πρόσωπο, ανθίσταται δηλαδή στην επαναστατική ορμή. Η δημοκρατία θέλει τον εχθρό, το κακό (και το "κατασκευάζει", όταν δεν υπάρχει), για να μπορέσει να ισορροπήσει.. Πόσοι όμως έχουν συνειδητοποιήσει ότι αυτό δεν αποτελεί αμάρτημα, αλλά ότι "ο αγώνας κατά του κακού αναδεικνύει την υψηλότερη αξία του ανθρώπου". Η μόνη λοιπόν πραγματική προσπάθεια, για να μην καταρρεύσουν τα εναπομείναντα στηρίγματα της δημοκρατίας και οδηγηθούμε στην κατάσταση της μέγιστης εντροπής, το "θερμικό θάνατο" της δημοκρατίας, είναι εκείνη που αποβλέπει στο φωτισμό των πνευμάτων και τη βελτίωση των χαρακτήρων, που οδηγεί στην αυτονομία και αυτοδιάθεση των πολιτών. Τότε δεν θα χάσουμε "την ιερά, ζωογόνο δύναμη, χάρη στην οποία πλάθαμε γύρω μας κόσμους", όπως έλεγε ο Γκαίτε στο "Βέρθερό" του. Γιατί δεν γίνεται ανόρθωση και παγίωση της δημοκρατίας, αν δεν "αισθανόμαστε το χάος μέσα μας για να δημιουργήσουμε ένα άστρο που τρεμοσβήνει". (Νίτσε)
