Η κομμούνα της Κρονστάνδης

Περάσανε παραπάνω από εικοσιπέντε χρόνια από τότε που ξέσπασε η εξέγερση της Κρονστάνδης και τόσο αίμα χύθηκε στον κόσμο, τόσο μεγάλα και σημαντικά γεγονότα απασχόλησαν τα πνεύματα, που φαίνεται παράξενο το ενδιαφέρον που δείχνουμε πάντα για το δράμα που παίχτηκε πάνω στους πάγους της Βαλτικής. Γιατί σήμερα, ύστερα από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, μπροστά σε μια Ρωσία που έχει γίνει μια ιμπεριαλιστική δύναμη απογυμνωμένη από κάθε σοσιαλιστικό περιεχόμενο, διάφορα στρώματα της κοινής γνώμης ενδιαφέρονται πάλι με πάθος για την Κρονστάνδη; Το ζήτημα είναι συνταρακτικό. Από τότε η Ρωσία απέκτησε αυτήν την έφεση κυριαρχίας; Την είχε ήδη όταν ήταν ο Λένιν; Ή είναι χαρακτηριστικό της σταλινικής φάσης του μπολσεβικισμού; Και κάθε φορά που ζητάμε να προσδιορίσουμε την αφετηρία αυτού του νέου προσανατολισμού της Ρωσίας, θυμόμαστε με το δίκιο μας την Κρονστάνδη. Η εξέγερση των ναυτών του 1921 βρίσκεται πραγματικά πάνω στα σύνορα των δυο εποχών. Αφ' ενός μ' αυτήν τελειώνει η αυθόρμητη, η λαϊκή φάση, η φάση της ελπίδας της επανάστασης και αφ' ετέρου αρχίσει να διαγράφεται ό,τι έγινε κατόπι, ό,τι επιβλήθηκε. [...] Αυτή η μελέτη για την Κρονστάνδη γράφτηκε πριν από τον πόλεμο, όταν ζούσε ακόμα ο Τρότσκυ. Θεωρώντας τον ως τον μόνον με κύρος εκπρόσωπο του μπολσεβικισμού, λογαριάζαμε, με το σκοπό να φωτίσουμε την ιστορία, να του θέσουμε μερικά ερωτήματα σχετικά με την τραγωδία της Κρονστάνδης. Παρά τον τραγικό του θάνατο, δεν θέλουμε να τροποποιήσουμε το κείμενο, με την πεποίθηση ότι τα ερωτήματα που τίθενται, εξακολουθούν να ισχύουν. Αν κατά τύχη, αυτό το κείμενο έπεφτε μια μέρα στα χέρια κάποιων παληών μπολσεβίκων που ζουν ακόμα στη Ρωσία, παρακαλούμε να πιστέψουν πως σ' αυτούς στρέφονταν ο λογισμός μας, όταν ξαναθέταμε αυτά τα προβλήματα. (από τον Πρόλογο του βιβλίου)