Μελετήματα ορθόδοξης χριστιανικής παιδαγωγικής

O Αλέξανδρος Β. Κοσμόπουλος, γεννήθηκε στην Αμαλιάδα της Ηλείας στα τέλη του 1936. Από τη νεαρή του ηλικία τον προσήλκυσαν τα προβλήματα ψυχολογίας και οδηγητικής των νέων ανθρώπων και συνειδητοποίησε αφενός μεν το επικίνδυνο της αγωγής και, αφετέρου, το δύσκολο επίτευξης δημιουργικών και αναπτυξιακών σχέσεων. Πιθανότατα, οι εμπειρίες επικοινωνίας με τους εφήβους και οι προβληματισμοί που αναπτύχθηκαν συνετέλεσαν στη διαμόρφωση των υπαρξιακών-μορφωτικών αναζητήσεών του.
Σπουδές: Ο A. Κοσμόπουλος, λοιπόν, βάζει στα θεμέλια της πανεπιστημιακής του παιδείας τις προπτυχιακές σπουδές στη Θεολογία και στη Φιλοσοφία (Πανεπιστήμιο Αθηνών). Επειδή πίστευε πως οι μεταπτυχιακές σπουδές καθενός σχεδόν ορίζονται από την ποιότητα των δασκάλων που έχει, επιδιώκει και αποκτά γαλλική υποτροφία προκειμένου, κυρίως, να μαθητεύσει κοντά στον φημισμένο, σε όλη την Ευρώπη του 1960, ψυχολόγο και παιδαγωγό της Eφηβείας M. Debesse. Εγγράφεται για σπουδές Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού (Sorbonne) και ακολουθεί ένα πολύ δομημένο κι έντονο πρόγραμμα σπουδών. Εξειδικεύεται σε θέματα Ψυχολογίας και Οδηγητικής του εφήβου και του παιδιού (καθηγητές M. Debesse, P. Oleron, C. Chiland, J. Piaget (P.Greco), A.Reynes κ.ά, αφού προηγουμένως επιδίωξε και πέτυχε μια γερή παιδαγωγική θεμελίωση στις σπουδές του (καθηγητές M. Debesse, A. Leon, J.Vial, R.Bley, Favez- Boutonier , G. Rioux κ.ά). Επιπλέον, στο πλαίσιο των παιδαγωγικών του σπουδών, ύστερα από σύσταση του επόπτη σπουδών του (του M. Debesse), επιδιώκει και αποκτά μοναδικής αξίας παιδαγωγικές εμπειρίες, χάρη σε πρόγραμμα πολυήμερης διαμονής και άσκησης στους τόπους εργασίας (stages).Τοιουτοτρόπως α) Προσέγγισε την παιδαγωγική αντίληψη οργανώσεων της Γαλλικής νεολαίας, C.E.M.E.A. κ.ά. β). Ασκήθηκε στην εκπαιδευτική χρήση της T.V. γ) Γνώρισε από κοντά πολλές νέες μεθόδους ή παιδαγωγικές προσεγγίσεις (π.χ. Τα σχολεία C.F r eine t , τα σχολεία της "Θεσμικής Παιδαγωγικής"- Ardoino, Lobrot, Oury, Vasquez- τα σχολεία Montessori κ.ά.). Γνώρισε, επίσης, πρωτοποριακά και πειραματικά σχολεία, όπως και παιδαγωγικά ιδρύματα της Κεντρικής Ευρώπης , όπως π.χ. το Lycee de Sevres και Louis XV στο Παρίσι, τα Ευρωπαϊκά σχολεία στις Βρυξέλλες και στο Λουξεμβούργο, τα σχολεία κοινότητες όπως «Εcole d' Humanite» του Paul και της Edith Geheeb στο Goldern της Ελβετίας,το Σχολείο Πεσταλότσι "la Communita Scolastica"- στη Φλωρεντία της Ιταλίας, το "Διεθνές παιδικό χωριό Pestalozzi", στο Trοgen της Ελβετίας, το αντίστοιχο παιδικό χωριό Pestalozzi στο Walwies της Γερμανίας, τα ιδρύματα Pestalozzi στην Ελβετία (π.χ. το «Pestalozzianum», Ινστιτούτο παιδαγωγικών μελετών στη Ζυρίχη, το εργασιο-θεραπευτικό ίδρυμα κοινωνικά δυσπροσάρμοστων εφήβων στη Neuhof και το μουσείο - ερευνητικό κέντρο στην Yverdon της Ελβετίας).Στη συνέχεια, στο ίδιο Πανεπιστήμιο αρχίζει τη μελέτη των παιδαγωγικών σχέσεων- που θα διαρκέσει όσο και η ζωή του- με τη διδακτορική διατριβή του (1967, La Relation Pιdagogique a partir de l'oeuvre de Pestalozzi). Οι μέχρι τότε πλουσιότατες ψυχολογικές εμπειρίες από τους νέους ανθρώπους (ως ψυχοπαιδαγωγός και εμψυχωτής νεανικών κινήσεων), τον είχαν ήδη πείσει για τη σημαντικότητα και δυσκολία των παιδαγωγικών σχέσεων στην εξέλιξη του μαθητή και του νέου, γενικότερα. Στη συγκεκριμένη πλέον σπουδή του θέτει γερό θεμέλιο: την έρευνα για τις σχέσεις στον Pestalozzi. Στην εποπτεία της διατριβής του ορίζεται από τη Σορβόννη , εκτός του Debesse και ο Ελβετός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Λοζάννης, διαπρεπής πεσταλοτσιανολόγος, L. Meylan. Για αρκετό πλέον καιρό ο Α.Κ. μοιράζεται το χρόνο του μεταξύ Γαλλίας και Ελβετίας.Όταν πλέον άρχισε να συλλαμβάνει την έννοια μιας παιδαγωγικής του διαλόγου και των σχέσεων (1964) και να γράφει τα πρώτα σχετικά κείμενά του (1965) αναζήτησε και συναντήθηκε με το έργο, την προσωπικότητα και την περσοναλιστική ψυχοθεραπεία του Αμερικανού ψυχολόγου, καθηγητή C. Rogers, ήδη από το Παρίσι όπου σπούδαζε (1964). Η μαθητεία του και η μετέπειτα σχέση του με τον C. Rogers αύξησαν την αυτοπεποίθησή του και ο ίδιος αισθάνθηκε μεγάλη συγγένεια με τη σκέψη και την εμπειρία του Rogers. Ο Α. Κοσμόπουλος υπήρξε ο πρώτος συντονιστής (για την Ελλάδα, 1979) των Ψυχοθεραπευτικών Εργαστηρίων που ίδρυσαν στην Ευρώπη οι Carl Rogers και ο συνεργάτης του Chuck Devonshire και ο πρώτος που ενσωμάτωσε τα Encounters groups στην εκπαιδευτική του εργασία στο Πανεπιστήμιο Πατρών, τόσο με φοιτητές όσο και με εκπαιδευτικούς.
Σταδιοδρομία: Το 1968 διορίσθηκε καθηγητής στη Μ. Εκπαίδευση και, τη θητεία αυτή, πάντοτε θεωρούσε ως πολύτιμη κι ενισχυτική εμπειρία της παιδαγωγικής του θεωρίας.Το 1970 επιλέχτηκε και διορίσθηκε στο Πανεπιστήμιο Πατρών ως Επιμελητής του Φιλοσοφικού Σπουδαστηρίου της τότε Φυσικομαθηματικής Σχολής. Από τη θέση αυτή δίδαξε πολλά μαθήματα Ψυχολογίας και Παιδαγωγικής στους φοιτητές των Θετικών Επιστημών.Το 1981 εκλέχτηκε Μόνιμος Καθηγητής της Εκτάκτου Αυτοτελούς Έδρας της Παιδαγωγικής της Φυσικομαθηματικής Σχολής και το 1982 η θέση του ενιαιοποιείται στη βαθμίδα του Α/θμιου Καθηγητή Πανεπ/μίου και εντάσσεται στο τμήμα Μαθηματικών όπου ανέπτυξε μεγάλη διδακτική δραστηριότητα. Το 1989 μετακλήθηκε ως καθηγητής της Σχεσιοδυναμικής Παιδαγωγικής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ιδίου Πανεπιστημίου (Πατρών) και στο οποίον, έκτοτε, υπηρετεί. Στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών συμμετείχε ενεργά στις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές του. Στις τελευταίες διεύθυνε, από κοινού με τον καθηγητή Κ. Πόρποδα την κατεύθυνση «Ψυχολογία Παιδιού, Δυσκολίες Μαθήσεως, Συμβουλευτική». Στο ΜΠΣ, που σήμερα λειτουργεί, ήταν υπεύθυνος, από κοινού με τον καθηγητή Σπύρο Κρίβα , της Κατεύθυνσης «Συμβουλευτική στο χώρο της Εκπαίδευσης και στα επαγγέλματα στήριξης του ανθρώπου: Σχεσιοδυναμική- Προσωποκεντρική και Οικοσυστημική Προσέγγιση».Έχει αναπτύξει σημαντική συγγραφική κι ερευνητική δραστηριότητα, την οποίαν και συνεχίζει, στους τομείς κυρίως της Σχεσιοδυναμικής Παιδαγωγικής, της Ψυχολογίας και Συμβουλευτικής του Παιδιού και του Εφήβου και της Φιλοσοφίας και Πολιτικής της Εκπαίδευσης. Είναι συγγραφέας αρκετών μελετών, άρθρων και βιβλίων, δημοσιευμένων στην ελληνική, γαλλική και αγγλική γλώσσα. Από τα βιβλία του τα πιο γνωστά είναι η «Σχεσιοδυναμική Παιδαγωγική του Προσώπου», (έκδ.5η, Μ.Π.Γρηγόρης, Αθήνα 2004), η «Ψυχολογία και Οδηγητική της Παιδικής και Νεανικής Ηλικίας» (έκδ.5η ,ΜΠ Γρηγόρης, Αθήνα 1999) «Το παιδαγωγικό ημερολόγιο του Πεσταλότσι», (Έκδ. 2η , Αθήνα 1972), το «Σχολείο πέθανε. Ζήτω το Σχολείο του Προσώπου» (Έκδ ΜΠ Γρηγόρης, Αθήνα 1990) και το «Ο Carl Rogers και η Προσωποκεντρική του Θεωρία για την Ψυχοθεραπεία και την Εκπαίδευση», έκδ. «Ελληνικά Γράμματα» Αθήνα 2003 (συν- συγγραφή).