Μοριακή κλινική μικροβιολόγια

Οι τελευταίες δεκαετίες με την ανάπτυξη των τεχνικών της γενετικής και της μοριακής βιολογίας έχουν προκαλέσει τη συσσώρευση γνώσεων που αφορούν μεταξύ άλλων και τον τομέα της μικροβιακής παθογονικότητας. Παρά το γεγονός ότι οι γνώσεις αυτές είναι κατά το πλείστον αποσπασματικές και πολύ εξειδικευμένες, έχουν διαφοροποιήσει αισθητά τις απόψεις μας σχετικά με την ανάπτυξη των μικροβιακών νοσημάτων. Από την θεώρηση του μικροβίου ως του εχθρού-εισβολέα, που εξέφραζε τον ανθρωποκεντρισμό του περασμένου αιώνα, περάσαμε στην αναγνώριση του διπόλου μικροβίου-ξενιστή, από τις αλληλεπιδράσεις του οποίου εξαρτάται κυρίως η έκβαση των συγκρούσεων . Για να συνειδητοποιήσουμε τελικά στις μέρες μας ότι η παθογένεια μιας λοίμωξης εκφράζει την ανατροπή της ισορροπίας μεταξύ μικροβίου και ξενιστή, που επηρεάζεται επίσης από δυναμικά μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες. Είδαμε άλλωστε την καταστολή των κλασικών λοιμώξεων με αποτελεσματικά εμβόλια και αντιβιοτικά να ακολουθεί η εμφάνιση των λοιμώξεων από τα λεγόμενα "νεώτερα παθογόνα", των οποίων η καθιέρωση δεν οφείλεται μόνο στην αναμφισβήτητη βελτίωση των διαγνωστικών μεθόδων, ούτε στην ιδιαίτερη προσαρμοστική ικανότητα ορισμένων μικροοργανισμών, που μπορούν να διαφεύγουν την ανοσολογική επίβλεψη του ξενιστή με στρατηγική και τεχνάσματα, όπως είναι η αντιγονική μετατροπή. Είναι δυστυχώς εν μέρει και ιατρογενής, αφού σχετίζεται κατά τραγική ειρωνεία με την ανάπτυξη εγχειρητικών και παρεμβατικών τεχνικών ή με τη χορήγηση ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων. Τα σύγχρονα δεδομένα των αλληλεπιδράσεων μικροβίου - ξενιστή, που κυοφορούν την ανάπτυξη μιας λοίμωξης, προσπαθήσαμε να συνοψίσουμε στα δύο πρώτα κεφάλαια του παρόντος βιβλίου. Στα επόμενα επτά κεφάλαια παρουσιάζονται συνοπτικά οι λοιμώξεις κατά συστήματα, ενώ στο τελευταίο ( δέκατο) κεφάλαιο αναπτύσσονται οι τεχνικές της μοριακής βιολογίας, που χρησιμοποιούνται τόσο για την επιδημιολογική έρευνα όσο και για τη διάγνωση των λοιμώξεων Επειδή το βιβλίο είχε ως οδηγό τις παραδόσεις του μαθήματος "Μοριακή Κλινική Μικροβιολογία" (που διδάσκεται ως υποχρεωτικό κατ' επιλογήν μάθημα στους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών), φωτίζει περισσότερο κάποιες μελέτες που υπολείπονται άλλων ως προς τη διαμόρφωση τελικά τεκμηριωμένων απόψεων. Η ανισομερής κατανομή της ύλης πιστεύουμε πως δε θα εμποδίσει και τους συνάδελφους - μικροβιολόγους και κλινικούς ιατρούς- να ενημερωθούν σφαιρικά για τα σύγχρονα δεδομένα της Κλινικής Μικροβιολογίας, όπως προκύπτουν από τα τεκταινόμενα σε μοριακό επίπεδο. Από τη θέση αυτή απευθύνουμε θερμές ευχαριστίες σε δύο συναδέλφους, οι οποίοι συνετέλεσαν στην αρτιότερη συγγραφή του βιβλίου. Συγκεκριμένα τα κεφάλαια "Λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος" και "Γαστρεντερικές λοιμώξεις" γράφτηκαν σε συνεργασία με τον Γ. Χαλεβελάκη, αναπληρωτή καθηγητή Παθολογίας, ενώ ο Γ. Χριστάκης, ιατρός, συνέβαλε επίσης στη συγγραφή του κεφαλαίου "Γαστρεντερικές λοιμώξεις".