Ο λόγος

[...] Ο λόγος αναδύεται διαμέσου της ικανότητας του υποκειμένου να αισθάνεται (στα ελληνικά, το όργανο της νόησης, ο "νους", σημαίνει, καταρχήν, το "αισθητήριο"), να κρίνει, να αποφασίζει, να δρα σύμφωνα με το δίκαιο, ανεξαρτήτως τιμήματος. Ενδέχεται, επίσης, να υποπέσει σε πλάνες και να ενεργήσει μεροληπτικά, υπηρετώντας αθέμιτους σκοπούς. Αφ' εαυτού, δεν συνιστά την ψυχή ή το πνεύμα (animus) του ατόμου, ούτε την ευφυΐα ή τον ψυχισμό του: πρόκειται για αρχή που διέπει εσωτερικά το ανθρώπινο ον, δίχως να του εγγυάται την εύρυθμη λειτουργία της εν μέσω καταστάσεων διακινδύνευσης ή σε καθεστώς ταραχής. Η συγκεκριμένη ικανότητα δεν μας είναι γνωστή παρά με τη μορφή που απαντάται σε άτομα τα οποία έχουν εκτεθεί στο φόβο, στην επιθυμία -εν συντομία, στις "διαταραχές της ψυχής" (perturbaciones animi). [...] Επωφελούμενοι από την παραπάνω έρευνα, επιθυμούμε να διακρίνουμε ποια είναι η θέση του λόγου στο σύμπαν. Ο λόγος είναι αποκλειστικά ανθρώπινη ιδιότητα ή, μήπως, έχει μακρινή προέλευση στην ιστορία της εξέλιξης των έμβιων όνων; Κυοφορεί το πραγματικό ή, μονάχα, τη νοητή αντανάκλαση που το τελευταίο εμπνέει στην ανθρωπότητα; Γιατί η ικανότητα που διαλευκάνει τα αινίγματα μας φαίνεται, κατά παράδοξο τρόπο, αδιαφανής; Η διερώτηση αναφορικά με το λόγο εξαρτάται, επομένως, από τη μελέτη του ανθρώπου (ανθρωπολογία) και από τη φιλοσοφία της φύσης. Bertrand Saint - Sernin, μέλος του Institut.