Με το δόγμα Τρούμαν οι ΗΠΑ αντικατέστησαν τη Βρετανία στη χορήγηση οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας προς τις ελληνικές κυβερνήσεις, προκειμένου να κερδηθεί ο Εμφύλιος πόλεμος. Βρέθηκαν αντιμέτωπες με την πολιτική και οικονομική αστάθεια που είχε κληροδοτήσει η Κατοχή και η πρώτη μεταπολεμική περίοδος. Αρχικά, το 1947-1948, οι αμερικανικές οικονομικές αποστολές κράτησαν αποστάσεις από το πολιτικό καθεστώς της Αθήνας -το οποίο θεώρησαν διεφθαρμένο και αντιδημοκρατικό- και την κερδοσκοπική αστική τάξη, προτείνοντας βαθιές μεταρρυθμίσεις.
Με το δόγμα Τρούμαν οι ΗΠΑ αντικατέστησαν τη Βρετανία στη χορήγηση οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας προς τις ελληνικές κυβερνήσεις, προκειμένου να κερδηθεί ο Εμφύλιος πόλεμος. Βρέθηκαν αντιμέτωπες με την πολιτική και οικονομική αστάθεια που είχε κληροδοτήσει η Κατοχή και η πρώτη μεταπολεμική περίοδος. Αρχικά, το 1947-1948, οι αμερικανικές οικονομικές αποστολές κράτησαν αποστάσεις από το πολιτικό καθεστώς της Αθήνας -το οποίο θεώρησαν διεφθαρμένο και αντιδημοκρατικό- και την κερδοσκοπική αστική τάξη, προτείνοντας βαθιές μεταρρυθμίσεις. Μετά το 1948 όμως συμφιλιώθηκαν με το status quo και μετά το 1950 υποστήριξαν τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις.
Οι αμερικανικές οικονομικές αποστολές κατηύθυναν άμεσα την οικονομική πολιτική στην Ελλάδα από το 1947 μέχρι το 1953. Οι πόροι που προσέφεραν οι ΗΠΑ ήταν οι ελάχιστοι δυνατοί για να συντηρηθεί ο πληθυσμός μέχρι το τέλος του Εμφυλίου. Εφάρμοσαν αυστηρή οικονομική πολιτική, ισοσκέλισαν τον προϋπολογισμό και περιόρισαν την προσφορά χρήματος. Επέβαλαν φόρους στις πλουσιότερες τάξεις και περιέκοψαν τους μισθούς. Με τα μέτρα αυτά έλεγξαν απολύτως τον πληθωρισμό. Ενώ αναγνώρισαν την αναγκαιότητα της εκβιομηχάνισης, εντούτοις προσέφεραν ελάχιστους πόρους για το σκοπό αυτό. Το σχέδιο Μάρσαλ περιορίστηκε μόνο στον ενεργειακό τομέα και στην ανασυγκρότηση της παραδοσιακής βιομηχανίας. Παράλληλα, υπό τον έλεγχο των US Corps of Engineers, αποκαταστάθηκε μέρος των κατεστραμμένων υποδομών.
Η ανάκαμψη της βιομηχανικής και της αγροτικής παραγωγής ήταν εντυπωσιακή στη διάρκεια του Εμφύλιου, γεγονός που τροποποιεί την εμπεδωμένη εικόνα σχετικά με τις καταστροφικές συνέπειές του. Αντίθετα, η ελληνική οικονομία βρέθηκε σε ύφεση μετά το τέλος του Εμφυλίου. Τότε οι ΗΠΑ επεδίωξαν τη βίαιη σταθεροποίησή της, προκειμένου να αποδεσμευτούν από το βάρος της παροχής. Η πολιτική αυτή, που σχεδιάστηκε στο σύνολό της στην Ουάσιγκτον, εφαρμόστηκε το 1951 και το 1952 και ολοκληρώθηκε με την υποτίμηση της δραχμής την άνοιξη του 1953. Η αμερικανική οικονομική βοήθεια σταμάτησε το 1952 και οι ΗΠΑ έστρεψαν την Ελλάδα προς τη Δυτική Ευρώπη.
Το βιβλίο στηρίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στη μελέτη των αρχείων των οικονομικών αποστολών στην Ελλάδα (Porter, AMAG, ECA/G, MSA/G), της πρεσβείας των ΗΠΑ, του υπουργείου Εξωτερικών και των κεντρικών υπηρεσιών του Σχεδίου Μάρσαλ στο Παρίσι και την Ουάσιγκτον.
Ο Γιώργος Σταθάκης είναι καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε οικονομικά στα Πανεπιστήμια της Αθήνας και του Νιούκαστλ. Ήταν επισκέπτης ερευνητής στο Κέντρο Βυζαντινών και Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Βιβλία του είναι:
- "Ο ατελέσφορος εκσυγχρονισμός", Βιβλιόραμα, 2007
- "Το δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ", Βιβλιόραμα, 2004
- (με τον G. Vaggi, επιμ.) "Economic Development and Social Change: Historical Roots and Modern Perspectives", Routledge, London, 2004
- (με τον C. Kasimis, επιμ.) "The Reform of CAP and Rural Development in Southern Europe", Aldershot, Ashgate, 2003
- (με τον Ν. Θεοτοκά) " Δοκίμια για τον Μαρξ", Ο Πολίτης, 1997
- (με τον Ν. Θεοτοκά και τη Δ. Μυλωνάκη) "Αναδρομή στον Μαρξ", Δελφίνι, 1996
κ.ά.
