Χουάν Πέρες Χολότε

Ο Χουάν Πέρες Χολότε, ένας μικρός Ινδιάνος Τσοτσίλ από το χωριό Τσαμούλα, το σκάει από το σπίτι του - κι εδώ αρχίζει η περιπλάνησή του στα υψίπεδα της Τσιάπας αλλά και πέρα από αυτά: δουλεύει σε φυτείες, φυλακίζεται άδικα, παίρνει μέρος στη Μεξικανική Επανάσταση, κάνει δουλειές του ποδαριού για να μπορέσει να επιβιώσει, ώσπου τελικά αποφασίζει να γυρίσει στο χωριό όπου γεννήθηκε. Εκεί, μεγάλος πια, μαθαίνει από την αρχή τη γλώσσα των Τσοτσίλ, που την είχε ξεχάσει, τις συνήθειές τους και τη θρησκεία τους - ένα μίγμα καθολικισμού και αρχαίων παραδόσεων των Μάγια. Η αφήγηση, σε πρώτο πρόσωπο, άμεση και λιτή, με τη γλαφυρότητά της φέρνει τον αναγνώστη πιο κοντά σ' αυτόν το λαό που ζει στα υψίπεδα της Τσιάπας και που αιώνες τώρα πασχίζει να συμβιώσει με τον ευρύτερο πληθυσμό του μεξικανικού νότου. "Τούτη η απολαυστική μαρτυρία ρίχνει άπλετο φως στις αντιφάσεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια παραδοσιακή κοινωνία όταν έρχεται αντιμέτωπη με τη δυτική κουλτούρα. Οι εθνολόγοι κι οι κοινωνιολόγοι έχουν πολλά να ωφεληθούν από ένα τέτοιο τεκμήριο. Όμως το βιβλίο αυτό αξίζει να το προσέξουν κι όλοι όσοι εκτιμούν μια αφήγηση ζωντανή, πλούσια κι ακριβή, απαλλαγμένη τελείως από λυρισμούς και μεμψιμοιρίες, επιτήδευση και λογοτεχνικά τερτίπια - καθώς πρόκειται για ένα κείμενο εξαιρετικής ομορφιάς." (Gilles Lapouge, "Le Monde")