Ο Niccolo Paganini υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους βιολιστές όλων των εποχών. Πολλές παράδοξες διηγήσεις περιστρέφονται γύρω από τη ζωή του μουσικοσυνθέτη, οι οποίες ενισχύονται από την "εκκεντρική" εξωτερική του εμφάνιση. Γεννήθηκε στη Γένοβα της Ιταλίας, στις 27 Οκτώβρη του 1782 και ήταν ένα από τα έξι παιδιά της Teresa και του Antonio Paganini, λιμενεργάτη και ερασιτέχνη εκτελεστή μαντολίνου. Κοντά στον πατέρα του και το διευθυντή χορωδίας της καθεδρικής εκκλησίας της Γένοβα, ο Niccolo, πριν ακόμα τα έξι του χρόνια, έλαβε την πρώτη του μουσική εκπαίδευση μαθαίνοντας μαντολίνο και βιολί. Μελετούσε σκληρά (μέχρι και 15 ώρες τη μέρα), ενώ έγραψε την πρώτη σονάτα του το 1790. Σε ηλικία εννέα ετών παρουσιάστηκε μπροστά σε κοινό, προκαλώντας ενθουσιασμό με την ερμηνεία των παραλλαγών του πάνω στην "Καρμανιόλα". Τελειοποίησε την τεχνική του δίπλα στο διάσημο βιολιστή Ρόλα στην Πάρμα, και μελέτησε σύνθεση με τον Chiretti, το δάσκαλο του Ρaer: και οι δυο δήλωσαν πως δεν είχαν τίποτα να μάθουν στον προικισμένο νεαρό. Μια περίοδος της νεανικής ζωής του Paganini είναι καλυμμένη με μυστήριο, γνωρίζουμε όμως πως στη διάρκεια της πρώτης περιοδείας του με κοντσέρτα στην Ιταλία, πούλησε το βιολί του για να πληρώσει, καθώς λέγεται, οφειλές που του δημιούργησε η συμμετοχή του σε τυχερά παιχνίδια. Ένας γάλλος ερασιτέχνης του χάρισε στο Λιβόρνο ένα εξαιρετικό βιολί Γκουαρνέρι, που παρέμεινε σε όλη του τη ζωή το αγαπημένο του όργανο. Οι γυναίκες και τα τυχερά παιχνίδια λέγεται πως έθεσαν σε κίνδυνο τη σταδιοδρομία και την εύθραυστη υγεία του Ιταλού συνθέτη. Η μεγαλοφυΐα του σε συνδυασμό με την πρωτοφανή για την εποχή τεχνική που χρησιμοποίησε, εδραίωσαν τη φήμη του σε ολόκληρη την Ιταλία. Όλος ο κόσμος μιλούσε για αυτό το μουσικό με την εξωτική όψη, και τον κατηγορούσαν πως είχε κάνει συμφωνία με τον "έξω από δω", καθώς έλεγαν, δικαιολογώντας έτσι τις αλλόκοτες συμπεριφορές που προκαλούσε με το παίξιμό του.
Ο Paganini ήταν ψηλός, λεπτός, με μακριά μαύρα μαλλιά και χλωμό πρόσωπο, που του προσέδιδε μια αιθέρια όψη, που θύμιζε περισσότερο φάντασμα παρά ζωντανό άνθρωπο. Είχε βαθουλώματα στο πρόσωπό του και το βλέμμα του ήταν τόσο ψυχρό που λίγοι μπορούσαν να το υποφέρουν. Έβγαινε συνήθως καθυστερημένος στη σκηνή, φορώντας τις περισσότερες φορές μαύρα ρούχα και αφού τοποθετούσε το βιολί στον ωμό του, χωρίς τη συνοδεία μουσικής, άρχιζε να σκορπίζει τα μάγια του. Ασκούσε τρομερή συναισθηματική επίδραση στο κοινό του. Είχε αναφερθεί πως η πριγκίπισσα Ελίζα της Λούκας, αδερφή του Ναπολέοντα, αδυνατούσε να τον ακούει χωρίς να λιποθυμά, και πως ο Ιταλός μουσικοσυνθέτης Ροσσίνι έκλαψε σαν ένα μικρό κορίτσι, όταν τον άκουσε να παίζει για πρώτη φορά. Όλα αυτά τα γεγονότα βοήθησαν ώστε να δημιουργηθούν διάφορες φήμες γύρω από το πρόσωπο του μουσικού, που την εποχή εκείνη γινόταν πολύ ευκολότερα πιστευτές από όσο θα μπορούσαν να γίνουν σήμερα. Λεγότανε λοιπόν πως ο Paganini είχε δολοφονήσει τις δυο γυναίκες που είχε αγαπήσει παράφορα στη ζωή του, και με τις τέχνες και τους κανόνες της μαύρης μαγείας, αιχμαλώτισε τις ψυχές τους μέσα στο βιολί του, την περίφημη "Cremona" του. Επίσης ειπώθηκε πως οι χορδές του βιολιού του ήταν φτιαγμένες από ανθρώπινα έντερα, και ίσως αυτό δικαιολογεί τα υπερφυσικά ακούσματα που έβγαιναν με το παίξιμό του. Μπορούσε να μιμηθεί στο βιολί του τον πλαγίαυλο καθώς και να εκτελέσει μακρές και υπέροχες μελωδίες μόνο στη χορδή του Σολ. Αυτό που ενθάρρυνε την παραπάνω ιστορία είναι ότι έβγαζε από το βιολί του ανθρώπινες φωνές, κάτι που συγκλόνιζε το ακροατήριό του. Σύγχρονοί του αποδίδουν τα αποτελέσματα της μουσικής του Paganini σε μεθόδους τεχνικής που είτε πρώτος αυτός εισήγαγε είτε είχαν περιστασιακή μόνο εφαρμογή. Μερικές από αυτές ήταν η χρήση των αρμονικών φθόγγων (δεν χρησιμοποιούνταν καθόλου πριν από αυτόν, εκτός από εκείνους που παράγονται πάνω στις ανοιχτές χορδές), Scordatura (μετατροπή στο κούρντισμα του οργάνου) συνοδευτικό πιτσικάτο με το αριστερό χέρι κ.λ.π. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την άνευ προηγουμένου για εκείνη την εποχή δεξιοτεχνία του, συνέβαλαν κατά ένα μέρος στη δημιουργία του θρύλου του.
Ο Ρaganini απέκτησε ένα γιο, τον Αχιλλίνιο, τον οποίο υπεραγαπούσε, με τη χορεύτρια Ατονία Μπιάνκι, δίχως να έχουν δώσει όρκο γάμου. Πέθανε στη Γαλλία στις 27 Μαΐου του 1840 από καρκίνο του λάρυγγα αρνούμενος μια Χριστιανική ταφή. Το σώμα του, όπως αναφέρει ο γιος του, έμεινε άθαφτο μέχρι το 1845, αφού αρνούνταν να θάψουν κάποιον ο οποίος είχε απαρνηθεί τη Χριστιανική πίστη.