Η μέρα και η νύχτα

Ο Γιώργος Μπρακ (1882-1963) δεν είναι, βέβαια, μήτε ο πρώτος μήτε ο ύστερος ζωγράφος που μας άφησε κείμενα αντάξια του εικαστικού του έργου. Όπως εδίδασκε ο Σωκράτης, κάθε τεχνίτης έχει κάτι το ουσιαστικό να μας πει για την τέχνη του, από την πείρα της ζωής του (που συμπεριλαμβάνει και όσα διέσωσε από την προφορική και χειρωνακτική παράδοση). Με τη διαφορά ότι, στους "μοντέρνους καιρούς" μας, οι περισσότεροι καλλιτέχνες είτε αποφεύγουν να διατυπώσουν δημόσια τις σκέψεις τους (μάλιστα όσοι διατηρούν την συνείδηση πως είναι προπάντων τεχνίτες) είτε μεταμφιέζονται σε παλιάτσους-θεωρητικούς· και στις δύο περιπτώσεις, νομίζω, επειδή φοβούνται τους "διανοούμενους" και περιφρονούν, συνήθως, κρυφά τους κριτικούς. Και το χειρότερο: τούτο το πλέγμα της απόκρυψης - μεταμφίεσης συχνά διαβρώνει τον άνθρωπο και, συνεπώς, το έργο του. Η πρώτη ιδιοτυπία, λοιπόν, των "Τετραδίων" του Μπρακ είναι πως φαίνονται και είναι σύμφυτα με τον άνθρωπο και τον τεχνίτη. Δεν υπάρχει καμιά διάσπαση ανάμεσα στους στοχασμούς των "Τετραδίων" και στις προφορικές κουβέντες του, όσες κατέγραψαν κατά καιρούς φίλοι και θαυμαστές του - διαφορά μορφής, ασφαλώς, υπάρχει, ενίοτε δε και περιεχομένου· όχι όμως ήθους. [...] Η δεύτερη ιδιοτυπία των κειμένων αυτών είναι η πυκνή - κάποτε "προσωκρατική", τολμώ να πω - αποφθεγματικότητά τους, η οποία δεν έχει καμιά σχέση με τα κοσμικά, μηχανικά ευφυολογήματα του Oscar Wilde ή του Georges Bernard Shaw, αλλά που (καθώς παρατήρησε ο Jean Cassou) συνδέει συνειδητά τον Μπρακ με την Γαλλική μοραλιστική παράδοση: Πασκάλ, La Rochefoucauld, Chamfort, Joubert, μα και με τον Νίτσε, τον οποίο επίσης ρητά είχε μνημονεύσει ο ίδιος. [...] (από την εισαγωγή του Γ. Π. Σαββίδη)