Νίκος Σκαλκώτας

Για τον σημαντικότερο Έλληνα συνθέτη απευθύνθηκα στους καλύτερους μελετητές του έργου και της ζωής του, Έλληνες και ξένους. Έτσι προέκυψε αυτός ο τόμος, το μόνο που απέμεινε από ένα φιλόδοξο σχέδιο εορτασμού της εκατονταετηρίδας του. Με τον διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελο Δεληβορριά, θέλοντας να τιμήσουμε αναλόγως την προσφορά του Σκαλκώτα στον τόπο μας αλλά και στον ευρύτερο πολιτισμικό ορίζοντα, οραματιστήκαμε μια, αντάξιά του, γιορτή με παρουσιάσεις των μπαλέτων του, των κοντσέρτων, της μουσικής του για ορχήστρα και των έργων του μουσικής δωματίου, σε μια χρονιά όπου το επιστέγασμά της θα ήταν μια εμπεριστατωμένη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Αυτή η έκθεση θα είχε το χαρακτήρα που έχουν όλες οι σύγχρονες ολοκληρωμένες προτάσεις: ζωντανή μουσική, βίντεο, ζωγραφική, πολύτεχνα μικρά θεάματα και προβολή ντοκουμέντων της ζωής του και της εποχής του, έτσι οργανωμένη ώστε να ικανοποιεί όλο το φάσμα των ενδιαφερόμενων. Δυστυχώς δεν βρήκαμε ούτε έναν χορηγό, οι συμπαραστάτες ελάχιστοι, οι δε υπαναχωρήσαντες υπέρτεροί τους. Η Ελλάδα δεν μπορεί να καταλάβει τον Σκαλκώτα. Ωστόσο, σε πείσμα των καιρών, επιστέγασμα των προσπαθειών μας είναι αυτή η προσεγμένη δίγλωσση έκδοση με επιστημονικά κείμενα που αποτυπώνουν κατά το δυνατόν τη ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα συνθέτη. Ο τόμος είναι χωρισμένος σε τρία μέρη: α. στα κείμενα που μιλάνε γενικά για τη ζωή και το έργο του β. σε αυτά που αναφέρονται ειδικά στις τρεις περιόδους της ζωής του (Αθήνα 1904-1921, Βερολίνο 1921-1933, Αθήνα 1933-1949) γ. σε κείμενα πληροφόρησης. Εκτός από τις κλασικές πια φωτογραφίες του Αρχείου Σκαλκώτα, διάλεξα γι' αυτή την έκδοση και πολλές άλλες που αντιπροσωπεύουν εκείνη την εποχή, όπως επίσης πίνακες ζωγραφικής, σχέδια και σκηνογραφίες. Τέλος, συμπεριέλαβα εδώ και ένα πολύ σημαντικό γραπτό του Σκαλκώτα, απάντηση σε σφοδρές επικρίσεις που δέχτηκε από έλληνες μουσικοκριτικούς. Είναι μια μαρτυρία που αποκαλύπτει γιατί έζησε όπως έζησε. Γιατί διάλεξε δηλαδή "... ν' αφιερωθεί στη μουσική του / αποκλειστικά σ' αυτήν / κι έτσι να κατακτήσει το θάνατο του...". (Χάρης Βρόντος)