Είναι κοινός τόπος η υπενθύμιση ότι στον πόλεμο αναμετρώνται δύο αντίπαλα στρατόπεδα, καθένα από τα οποία συνήθως αφηγείται και τελικά αποτιμά τον πόλεμο από τη δική του πλευρά. Τούτο είναι φυσικό αλλά δεν μπορεί να είναι τελεσίδικο, ούτε δίκαιο. Η συνολική εικόνα του πολέμου διαμορφώνεται, τελικά, μόνον εφόσον έλθουν στο φως όσα ουσιώδη διαδραματίσθηκαν, παράλληλα, στο αντίπαλο στρατόπεδο καθώς επίσης όσα επεδίωκαν, ταυτόχρονα, τρίτες χώρες, μη εμπόλεμες αλλά ισχυρές. Γι' αυτόν το λόγο, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών ολοκλήρωσε τις επιστημονικές μελέτες της, οι οποίες, πρώτη φορά, αποκαλύπτουν απόρρητα έγγραφα, προερχόμενα από τα Κρατικά Αρχεία ξένων Κρατών και του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, τα οποία φωτίζουν κρίσιμες πτυχές τόσο των Βαλκανικών Πολέμων όσο και της καταστάσεως που επικρατούσε στη Μακεδονία πριν και κατά το 1912-1913. Ήδη οι πρωτοποριακές αυτές μελέτες κυκλοφορούν σταδιακά, μα σε πυκνό χρόνο, σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο των Αδελφών Κυριακίδη. Συμβάλλουν παραγωγικά στον εορτασμό των Εκατό Χρόνων από την Απελευθέρωση της Μακεδονίας και διευρύνουν τον ιστορικό ορίζοντα.
Τι συνέβαινε, όμως, στην οθωμανική πλευρά κατά την παραμονή και τη διεξαγωγή των Βαλκανικών Πολέμων; Το ερώτημα είναι κομβικής σημασίας. Επί εκατό χρόνια δεν ετέθη από την ελληνική πλευρά, η οποία πάντως, μέχρι τώρα, δεν έδωσε μια πλήρη και τεκμηριωμένη απάντηση.
Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών έθεσε έγκαιρα το ερώτημα και, με την ανά χείρας μελέτη της, δίδει τεκμηριωμένη την απάντηση. [...]
(από τον πρόλογο του Ν. Ι. Μέρτζου)
